هشدار وکلا: کودکان بدون مدارک اقامتی بهدلیل زمانهای انتظار غیرقابلتحمل مهاجرتی در معرض خطر هستند
نوجوانانِ فاقد وضعیت قانونی به CBC میگویند نگران از دست دادن تحصیل، خدمات درمانی و آینده شغلی خود هستند
پریسیلا کی سان هوانگ · سیبیسی نیوز
منتشر شده: ۱۷ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۴:۰۰ بامداد به وقت شرق کانادا
آخرین بهروزرسانی: ۸ ساعت پیش
زمان تقریبی مطالعه: ۷ دقیقه
نوجوانان بدون مدارک اقامتی در کانادا میگویند با افزایش سرسامآور زمان رسیدگی به پروندههای اقامت دائم در مسیر «انساندوستانه و ملاحظات دلسوزانه»، احساس نگرانی و ناامیدی میکنند؛ مسیری که اغلب تنها گزینه مهاجرتیِ پیشِ روی آنهاست.
وکلا و فعالان حقوقی هشدار میدهند که در سالهای آینده، شمار بیشتری از کودکان و نوجوانان آسیبپذیر وضعیت قانونی خود را از دست خواهند داد و ناچار «زیرزمینی» زندگی میکنند؛ وضعیتی که آنها را از کار قانونی، تحصیل در بسیاری از مراکز آموزش عالی و دسترسی به خدمات درمانی محروم میکند و حتی ممکن است به اخراج از کانادا بینجامد.
به گفته هدر نویفلد، وکیل مهاجرت در اتاوا، افراد زمانی بدون مدرک میشوند که وضعیت موقتشان منقضی شود؛ این میتواند بهدلیل واجد شرایط نبودن برای وضعیت دیگر، رد شدن درخواست، یا انتظارهای طولانی برای بررسی پرونده رخ دهد.
در ماه اکتبر، زمان رسیدگی برای برخی مسیرهای مهاجرتی ــ از جمله اقامت دائم انساندوستانه ــ به چند دهه افزایش یافت. این برنامه درخواستهایی را میپذیرد که بر پایه ملاحظات ویژهای مانند سختی شرایط یا «بهترین منافع کودک» ارائه میشوند.
نویفلد میگوید خطر برای کودکان بسیار جدیتر است:
«آنها ممکن است پیش از آنکه اصلاً به درخواست انساندوستانهشان رسیدگی شود، اخراج شوند؛ از کشوری که شاید تنها خانهای بوده که هرگز شناختهاند.»
در همین حال، سقف پذیرش سالانه به شکلی بیسابقه کاهش یافته است. نویفلد میگوید: «این مسیر انساندوستانه خراب نبود؛ این چیزی است که لیبرالها ناگهان با تصمیم به کاهش آن به عددی بسیار ناچیز در سال، آن را از کار انداختهاند.»
برآوردهای بهار نشان میداد ۵۵٬۰۷۴ درخواست در صف مسیر انساندوستانه قرار دارد. طبق آخرین برنامه اداره مهاجرت، پناهندگان و شهروندی کانادا (IRCC)، هدف پذیرش برای سال آینده ۱٬۱۰۰ نفر است؛ سپس ۱٬۰۰۰ نفر در سال ۲۰۲۷ و ۱٬۰۰۰ نفر دیگر در ۲۰۲۸.
«خیلی استرسزاست»
«اینجا خانه من است.» این را آنا، دانشآموز دبیرستانی در کینگستونِ انتاریو میگوید که در حال حاضر بدون وضعیت قانونی است. نام واقعی او فاش نمیشود، زیرا کودکِ آسیبپذیری است و در معرض اخراج قرار دارد.
او از خردسالی به کانادا آمده، اما اکنون ۱۷ ساله است و پس از فروپاشی روابط خانوادگی، جدا از خانواده زندگی میکند.
«این خیلی استرسزاست که ندانی هر لحظه ممکن است از جا کنده شوی.»
با اینکه اعضای نزدیک خانواده و بستگانش شهروند یا مقیم دائم کانادا هستند، آنا چند سال پیش بهدلیل یک وضعیت پیچیده خانوادگی فهمید که هیچ وضعیت قانونیای ندارد.
«وقتی برای مسکن و خدمات اقدام میکردم فهمیدم؛ آنها نمیتوانستند مثل بقیه بچهها کمکم کنند.»
با کمک وکیل معاضدتی در اتاوا، آنا در اکتبر برای اقامت دائم از مسیر انساندوستانه اقدام کرد؛ تنها گزینهای که برایش باقی مانده بود. هنگام درخواست، زمان انتظار دو سال اعلام شده بود، اما چند هفته بعد به بیش از ۱۰ سال جهش کرد.
«شروع کردم به گریه.»
او میگوید سخت درس میخواند و قصد دارد دو سال دیگر دبیرستان را تمام کند و بعد برای پرستاری اقدام کند.
«قبلاً روی کسی که اوردوز کرده بود CPR انجام دادهام… حس خوبی دارد که به کسی کمک کنی؛ میخواهم این کار را درست و حرفهای انجام دهم.»
زندگی نوجوانانهای که متوقف میشود
در اتاوا، جانِ ۱۶ ساله و خواهر/برادر کوچکترش با نگرانیهای مشابهی روبهرو هستند. جان هم با نام مستعار معرفی میشود. والدینش سالها پیش برای مأموریت دیپلماتیک به اتاوا آمدند و بعدتر از مسیر اقتصادی برای اقامت دائم اقدام کردند، اما در دوران همهگیری کووید-۱۹ پروندهشان در پیچوخم اداری گرفتار شد و وضعیتشان از دست رفت. آنها اکنون دوباره از مسیر انساندوستانه اقدام کردهاند.
«سال گذشته واقعاً به من ضربه زد»، جان میگوید؛ او بهدلیل وضعیت نامطمئنش نتوانسته گواهینامه بگیرد یا با تیم بسکتبالش برای مسابقات به آمریکا سفر کند.
«نتوانستم زندگی معمول یک نوجوان را داشته باشم… احساس میکردم از زندگی عقب افتادهام.»
جان نگران است اگر روند اقامت دائم یک دهه یا بیشتر طول بکشد، برنامهاش برای تحصیل مهندسی از بین برود.
«کمی دلشکننده است… امیدوارم تغییر کند.»
نویفلد، وکیل خانواده، میگوید آنها «همه کارها را درست انجام دادهاند» اما باز هم از میان شکافها سقوط کردهاند.
تعهد کانادا
نویفلد تأکید میکند که طبق کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل و قوانین خود کانادا، این کشور موظف است منافع عالی کودکان را در نظر بگیرد.
«ما با عقب انداختن وضعیت مهاجرتی کودکان به آیندهای بسیار دور، عملاً از این تعهد شانه خالی میکنیم.»
او و دیگران از IRCC میخواهند پروندههای نوجوانان آسیبپذیر را اولویتبندی کند و دستکم با تسریع تأییدهای اولیه، امکان دریافت مجوز کار و تحصیل را در دوران انتظار فراهم سازد.
«وگرنه شبیه آمریکا میشویم؛ با طبقهای از افراد بدون مدرک که استعداد و توان کاری و مالیاتدهیشان را هدر میدهیم.»
لیز اوکای، مدیر «مرکز تعالی مهاجرتِ رفاه کودکان»، میگوید سازمانش به شمار فزایندهای از کودکانِ بدون همراه از کشورهایی مانند اوکراین کمک میکند که بهدلیل زمانهای انتظار غیرقابلتحمل، در خطر از دست دادن وضعیت قانونی هستند.
«تقصیر آنها نیست؛ این نتیجه تصمیمهای بزرگسالان است.»
او میافزاید این وضعیت نامطمئن به سلامت روان و جسم نوجوانان آسیب میزند، بهویژه وقتی مانع دسترسی به خدمات ضروری میشود:
«آنها را در برزخ رها میکنید؛ عدم قطعیت و ترس وجود دارد… دوستانشان جلو میروند و آنها گیر میافتند.»
مسیر انساندوستانه؛ «آخرین راهحل»
IRCC در بیانیهای به CBC گفت مسیر انساندوستانه و دلسوزانه «آخرین راهحل» برای «موارد استثنایی» است که همه گزینههای دیگر را exhausted کردهاند. در پاسخ به این پرسش که نوجوانان آسیبپذیر چگونه باید بیش از ۱۰ سال صبر کنند، این اداره گفت زمانهای اعلامشده برای شفافیت و پیشبینیپذیری بیشتر است.
این اداره افزود هرچند تعیینکننده نیست، «بهترین منافع کودک» در همه پروندههای انساندوستانه مرتبط با کودکان مورد توجه قرار میگیرد و افسران هنگام تصمیمگیری، رفاه عاطفی، اجتماعی، فرهنگی و جسمی کودک را میسنجند.
همچنین امکان درخواست رسیدگی فوری در شرایط خاص وجود دارد که نیازمند نامه توضیحی و مدارک پشتیبان است و بهصورت موردی بررسی میشود.
آنا میگوید فعلاً با درس خواندن و انجام کارهای پارهوقت مثل نگهداری کودک و نظافت خود را مشغول نگه داشته، اما میداند ممکن است بهزودی وارد برزخی چندساله شود.
«میترسم… چون اگر مدرسه را تمام کنم، واقعاً کاری برای انجام دادن ندارم. انگار لحظه از دست دادن امید است.»
